تولید غذای دام با استفاده از پروتئین حشرات
به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، یک شرکت دانش‌بنیان موفق به تولید غذا بر پایه تامین پروتئین از حشرات شده که می‌تواند جایگزین سویا دامی شده و با توجه به وارداتی بودن سویا در کشور، صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی را به همراه داشته باشد.
این شرکت در سال ۱۳۹۴ در شهر زنجان ثبت و تأسیس شد و پس از ثبت اختراع، عنوان فناور برتر را در جشنواره ملی فناوری‌های آب، خاک و محیط زیست را نیز دریافت کرد و هم‌اکنون در پارک علم و فناوری دانشگاه علوم پایه زنجان مستقر است.
موضوع تولید خوراک دام بر پایه تأمین پروتئین از حشرات یکی مهم‌ترین اقداماتی است این شرکت دانش‌بنیان دنبال می‌کند. این محصول که از سطح بالایی از پروتئین، چربی و اسیدهای چرب ضروری برخوردار است در تولید مکمل‌های غذایی، خوراک دام و خوراک آبزیان، به کار می‌رود. از مزیت های این روش، می‌توان به تکثیر و پرورش نسبتا ساده، هزینه کمتر برای کشاورزان، تولید‌کنندگان مواد غذایی و صنایع مرتبط و اثربخشی بهتر آن اشاره کرد.
تولید غذای طیور و آبزیان برمبنای پروتئین حشرات شامل میل وروم، لارو مگس سرباز سیاه، لارو مگس خانگی و جیرجیرک است که در حال حاضر امکان استفاده از دو حشره تولیدی در این جیره وجود دارد. میل‌ورم، لارو حشره‌ای به نام سوسک Darkling Beetle است که در دوره اول زندگی خود به صورت کرم است. این جاندار عاری از هرگونه انگل و بیماری بوده و به علت تغذیه از سبوس و سبزیجات، منبع سرشار از پروتئین و مکمل غذایی بسیار غنی برای پرندگان، ماهی‌ها، خزندگان و پستانداران کوچک به شمار می‌آید.
محبوبه سرابی، مدیرعامل این شرکت در خصوص این فعالیت شرکت توضیح داد: «جایگزین کردن حشره به جای سویا در جیره غذایی دام، طیور و آبزیان، از اقداماتی است که در دست داریم. در این مسیر، ما به یکسری زیرساخت و دستگاه‌های خشک کن نیاز داشتیم اما چون موفق به تهیه آن در داخل کشور نشدیم، اقدام به واردات کردیم و قرار شد با انجام مهندسی معکوس این نیاز را برطرف کنیم.»
وی با بیان اینکه معدوم کردن پسماندهای شهرداری، روزانه پنج تا هفت میلیارد تومان هزینه بر می‌دارد، گفت: «با استفاده از حشرات می‌توان با هزینه بسیار پایینی کار معدوم کردن پسماندها را اجرایی کرد و در این راستا، قراردادی سه جانبه بین معاونت، علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت کشور نیز منعقد کرده‌ایم.»
سرابی افزود: « تولید یک کیلوگرم سویا نیاز به دو متر مکعب آب دارد و از آن جا که کشور ما از کم آبی رنج می‌برد، توان تولید سویا را در داخل کشور نداریم و به همین دلیل، در این حوزه کاملا وارداتی عمل می‌کنیم. این در حالی است که برای تولید دو تن حشره دو متر مکعب آب نیاز داریم. ما پسماند را معدوم می‌کنیم در صورتی که می‌توان از آن به عنوان غذای حشرات بهره گرفت و از این حشرات برای تامین پروتئین لازم دام، طیور و آبزیان به جای سویا بهره گرفت و عملا محصول دور ریختنی را به محصول با ارزش تبدیل کرد.»
سرابی با بیان اینکه پروتئین جزء اصلی در هر رژیم غذایی و از گرانترین مکمل های تغذیه‌ای است، گفت: «این محصول (سویا) وارداتی است و تابع نوسانات قیمت دلار است که در شرایط تحریمی، دولت و تولید کنندگان را با مشکل جدی روبرو کرده‌است. این امر، لزوم و اهمیت جایگزینی برای پروتئین گیاهی را دوچندان کرده‌است و به نظر می‌رسد حشرات به دلیل ارزش غذایی بالا برابر پودر ماهی و قیمت تمام شده پایین جایگزین مناسبی است».
وی ادامه داد: « سویا در جهان به عنوان منبع پروتئینی گیاهی ارزان در جیره غذایی دام و طیور و آبزیان استفاده می شود و جزء بسیار مهم و حیاتی جیره به شمار می رود. با توجه به خشکسالی های پی درپی، تولید این محصول استراتژیک مورد تهدید جدی قرار گرفته است، افزایش جمعیت دنیا و لزوم تولید غذا برای این جمعیت روبه افزون معضل جدی دولت ها است. بر این اساس استفاده از پروتئین حشرات در غذای انسان و دام ضروری به نظر می رسد.»
این محقق افزود: «قیمت بالای پروتئین و مخاطرات اتکا به کنجاله سویا در جیره غذایی سبب گسترش تامین پروتئین از حشره شده است. تقویت معیشت مردم از اهداف مهم پرورش میل ورم است که با تکمیل زنجیره ارزش، ظرفیت‌افزایی و جذب حاشیه سود بازار محقق می‌شود. رویکرد کشورهای پیشرو جهان در کشاورزی نیز به سمت تولید پروتئین ارزان گرایش پیدا کرده و روز به روز در حال گسترش است. افزایش بهره‌وری و اشتغال‌زایی اثر بسزایی در تمایل کشورها برای گسترش این صنعت داشته است».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا پودر پروتئین حشرات می تواند جایگزین سویا باشد، گفت: «در حال حاضر ما پروتئین را جایگزین 8 درصد از سویای جیره می دانیم اما طبق استاندارد های الزامات پرورش حشرات اتحادیه اروپا می توانیم تا 20 یا 30 درصد آن را افزایش دهیم سالیان سال است که از سویا برای خوراک طیورمان استفاده می کنیم. کافی است به این مساله بیاندیشید که اگر پنج درصد سویای خوراک طیور هم با پروتئین حشرات جایگزین شود چه صرفه جویی ارزی قابل توجهی شده و تا چه حد به نفع محیط زیست است.»